Brody / בראָדי

Wir wechseln den Schauplatz und fahren durch die Abwesenheit einer Stadt und die Anwesenheit der tiefsten Provinz in den anscheinend letzten verbliebenen Winkel Stadt von Brody, sollte es jemals einen anderen Eindruck vermittelt haben als heutzutage. Sicherlich tat es das, auch wenn die Blütezeit infolge der Napoleonischen Kontinentalsperre, von der Brody damals so sehr profitiert hat, kaum ein Jahrzehnt betragen haben dürfte.

images/Bukowina_Galizien_2019/Brody_Shtetl_M.jpg

"Stadtmitte" von Brody

Und dieses Loch, welches wir zuerst sehr viel deutlicher vor uns sehen als irgendetwas anderes, dieses Loch füllt das, was von der riesigen Synagoge aus dem Jahre 1742 übriggeblieben ist. Von einer Synagoge, die sich trotz des eingefallenen Daches, dem grünen Bewuchs und der sie durchdringenden Außenwelt Raum verschafft, so als könne sie die von ihr abrückenden Straßen und Wohnblöcke um sie herum einfach zur Seite schieben, von sich weisen, für ungültig erklären. Und als dringe nicht die Außenwelt in sie hinein, sondern sie hinaus in die Außenwelt, glaubt man, dass diese Synagoge Augen haben könnte anstelle leerer Höhlen, einen Körper und keinen Leichnam, dass ihre Streben, die den Einsturz nicht verhindern konnten, die Welt tragen könnten oder zumindest eine Welt, einen unsichtbaren Kosmos, der sich mit aller Macht gegen die Zerstörung stemmt, gegen das Vergessen, die Abwesenheit. Und doch lässt sich die Gleichzeitigkeit von Verfall, vom Eingegrabensein in verbrannte Erde und dem Hinausgreifen in den Raum, der Verlängerung eines abgebrochenen Kontinuums nicht leugnen.

בראָדי

מיר בײַטן דעם אָרט און געפֿינען אַ פֿאַרטראָגן שטעטל, אַ שטעטל וואָס איז אַנטלויפֿן פֿון זיך אַליין זינט 200 יאָר און בלויז באַהאַלטן אינעם לעצטן עק פֿון בראָדי, און פֿון אַלץ אַרום אים שלאָגט מיט עלנטער, איבערגעלאָזטער פראָווינץ. מיר ווייסן קיינמאָל נישט צי מיר דאַרפֿן האָבן צוטרוי צו די דערציילונגען וועגן דעם אויפֿבלי פֿון בראָדי בײַם אָנהייב פֿונעמ 19טן יאָרהונדערט, ווען דאָס שטעטל האָט אָן אַ שיעור פראָפֿיטירט פֿון די פועל-יוצאס פֿון דער קאָנטינענטאַלער בלאָקאַדע

jüdischer Friedhof in Brody

דער אַמאָליקער בית-עולם פֿון בראָדי

לכתּחילה, מיר זעען נישט מער ווי עפעס אַ פוסטקייט. אַ פוסטקייט וואָס וואַרפֿט זיך אין די אויגן און וואָס שטעלט זיך פֿאַר פֿאַר די ממשותדיקע חפֿצים אַרום דעם פלאַץ. אַזאַ פוסטקייט פֿליסט אַרויס פֿון די פֿאַלנדיקע ווענט פֿון דער גרויסער שיל פֿון בראָדי פֿון 1742, אַ שיל וואָס שטייט אַצינד איינע אַליין, און קיין אַנדער בנין דערוועגט זיך נישט צון איר צו דערנענטערן, אַלץ איז ווי אַוועקגערוקט פֿון איר חורבֿה. אויף צולהכעיס די ביימער וואָס האָבן זיך ײַנגעוואָרצלט אין אירע מויערן, אויף צולהכעיס דעם רעשיקן אַרום וואָס וויל זיך שוין אַרײַנרײַסן אין אָט דער חורבֿה אַרײַן, איז זי פֿון דעסט וועגן בכּוח צו מאַכן אַ וואַרע אַרום זיך אַליין, לייגן אויף איין זײַט אַלץ וואָס איז ניט זי און דערקלרערן עס פֿאַר אומגילטיק. גלײַך זי וואָלט אַליין זיך אַרײַנגעריסן אין דער וועלט (ניט פֿאַרקערט!), מיט אויגן אויפֿן אָרט פֿון אויסגעליידיקטע היילן, מיט אַ פֿעסטן לײַב אויפֿן אָרט פֿון אַ נבֿלה. און מע וואָלט געוואָלט זיך ריכטן אויף דעם, אַז אירע אונטערשפאַרן, וואָס האָבן נישט באַוויזן צו פֿאַרהאַלטן דעם ײַנפֿאַלן, וואָלטן יאָ געקענט טראָגן די משׂא פֿון דער וועלט צי כאָטש פֿון אַ וועלטל וואָס מע קען אים נישט זען, אַ וועלטל וואָס וויל זיך נישט אונטערגעבן דעם קאַליע ווערן, דעם פֿאַרגעסן און דעם נעלם ווערן. פֿאָרט טאָר מע נישט לייקענען, אַז דאָס אײַנפֿאַלן, דאָס פֿאַרגראָבן זיך אין דער פֿאַרשׂרפֿעטער ערד און דאָס אַרײַנרײַסן זיך אין דער הײַנטיקער וועלט אַרײַן קומט אַלץ פֿאָר איינצײַטיק און ס'קען נישט עקסיסטירן איינס אָן די אַנדערע

Tags: Jiddisch, בראָדי, Brody, Reise

Zurück